Przejęcie środków z OFE przez ZUS zgodne z Konstytucją

Trybunał Konstytucyjny rozpoznał połączone oraz Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO) dotyczące w Polsce.

Pierwszy problem dotyczył zmiany warunków funkcjonowania OFE. Ustawodawca wprowadził zakaz inwestowania aktywów funduszu w obligacje emitowane lub gwarantowane przez Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski oraz rządy i banki centralne innych państw. Wnioskodawcy kwestionowali tę zmianę z punktu widzenia zasady ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa.

Drugim problemem była zmiana warunków prowadzenia działalności gospodarczej przez Powszechne Towarzystwa Ubezpieczeniowe (PTE). Zmiany polityki inwestycyjnej OFE nastąpić miały bez zapewnienia PTE, jako podmiotom gospodarczym, odpowiedniego czasu na dostosowanie się do nowych warunków inwestowania powierzonych im środków.

Problem trzeci wiązał się z wadliwym sposobem sformułowania przepisu upoważniającego do wydania rozporządzenia, które określało sposób i tryb przekazania przez OFE do ZUS-u aktywów odpowiadających wysokości umarzanych jednostek rozrachunkowych.

Czwarty problem dotyczył decyzji ustawodawcy o umorzeniu 51,5 proc. jednostek rozrachunkowych zapisanych na rachunku każdego członka OFE i przekazaniu odpowiadających tym jednostkom aktywów na subkonto w ZUS-ie.

Problem piąty był związany z przewidzianym przez ustawodawcę mechanizmem składania oświadczeń o przekazywaniu przyszłych składek ubezpieczeniowych do OFE. Chodziło tu zarówno o oświadczenia składane tuż po wejściu w życie ustawy nowelizującej (do lipca 2014 r.), jak i te, które przewiduje zmieniona ustawa systemowa (co 4 lata począwszy od 2016 r.).

Ostatni, szósty problem dotyczył przepisów ograniczających reklamę OFE. We wniosku Prezydenta RP wskazano, że ustawodawca posłużył się niedookreślonym pojęciem reklamy. Tak sformułowany zakaz naruszać miał zasadę proporcjonalności ograniczenia wolności wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Ponadto ograniczenia związane z reklamą działalności OFE/PTE są nadmierne.

TK uznał, że spośród sześciu zaskarżonych elementów reformy emerytalnej, przesuwającej między innymi środki z OFE do ZUS, z ustawą zasadniczą jest niezgodny jedynie zakaz reklamy OFE.

stwierdził, że całkowity zakaz reklamy o OFE w okresach, w których ubezpieczeni mogą składać oświadczenia o sposobie przekazywania składki (do OFE bądź na subkonto w ZUS-ie) służy ochronie prawnej konsumentów. Jest to jednak środek zbyt dolegliwy z punktu widzenia OFE. Do reklamy OFE mają zastosowanie ogólne zakazy wynikające z przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Dotyczą one m.in. reklam wprowadzających klienta w błąd i mogących przez to wpłynąć na jego decyzję co do nabycia towaru lub usługi.