Młodzi emeryci mogą zrujnować budżet

Zgodnie z danymi GUS, w naszym kraju żyje 6,02 mln. obywateli w tzw. wieku poprodukcyjnym, tzn. osób, które z racji wieku nabyły praw do świadczenia emerytalnego. Osoby te stanowią 15,8% wszystkich Polaków (38,1 mln. osób). W 2000 było ich 5,66 mln, od tamtego czasu przybyło więc 362 tysiące obywateli w wieku emerytalnym. Według ZUS, emerytów przybywa o wiele szybciej niż ludzi starszych. W 2000 roku państwo wypłacało 3,36 mln. emerytur, we wrześniu bieżącego roku liczba świadczeń wyniosła 4,59 mln. Okazuje się, że ilość emerytur wzrosła o 1,23 mln. i jest prawie czterokrotnie większa niż liczba osób, które osiągnęły wiek emerytalny.

„Liczne przywileje powodują, że na emeryturę nie przechodzą osoby w wieku emerytalnym, ale o wiele młodsze”, wyjaśnił Jeremi Mordasewicz, ekspert gospodarczy PKPP Lewiatan. Poinformował jednocześnie, że wcześniejsze emerytury corocznie obciążają budżet kwotą 18 mld. zł. Łączna suma, jaką ZUS wydaje co roku na emerytury wynosi 74,4 mld.

„Polityka dezaktywacji wynikająca z utrzymywania szerokich praw do wcześniejszych emerytur jest szkodliwa”, ostrzega prof. Marek Góra, współtwórca reformy emerytalnej. Ekonomiści wskazują, że władze powinny jak najszybciej uchwalić podwyższenie wieku emerytalnego i wygaszenie części przywilejów emerytalnych, w przeciwnym razie funkcjonowanie systemu emerytalnego i budżetu może być wkrótce zagrożone.

Eksperci z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przewidują, że w latach 2008 – 2012, aby móc wypłacić świadczenia, będą potrzebne nie tylko składki od ubezpieczonych, ale także olbrzymie dotacje z budżetu. Fundusz emerytalny FUS będzie trzeba dofinansować w podanych powyżej latach łączną kwotą wynoszącą co najmniej 152,9 mln. zł, w przypadku realizacji najmniej korzystnego scenariusza może ona wynieść nawet 198,9 mld. zł.

Niekorzystna sytuacja demograficzna panuje obecnie niemal w całej Europie. Jednocześnie wydłuża się statystyczny wiek obywateli. W naszym kraju od 1990 roku szybko wydłuża się życie ludzi, przeciętny mężczyzna żyje obecnie o pięć lat dłużej, kobieta – cztery i pół roku. Pożądanym byłoby więc wydłużenie aktywności zawodowej, tymczasem mamy najniższy w Unii Europejskiej odsetek pracujących w wieku 55 – 64 lata, plasuje się na poziomie 28,1%, średnia dla Unii zaś to 43,5%. Większość krajów UE podnosi wiek emerytalny, np. w Niemczech wynosi 67 lat dla obojga płci, Czesi czynią to stopniowo, w 2013 roku wyniesie 63 lata dla kobiet i mężczyzn. Sukcesywnie podwyższany będzie też wiek emerytalny na Słowacji i Węgrzech.

Wśród ekonomistów panuje przekonanie, że po 2008 roku bezwzględnie należy zmienić przepisy dotyczące przechodzenia na wcześniejsze emerytury, przywileje powinny zachować bardzo nieliczne grupy zawodowe. Już w 1999 roku, czyli na początku reformy emerytalnej, ustawodawca planował, że znikną one od 2007 roku. Eksperci wskazują, że obecnie Polska podąża w przeciwnym kierunku, niż wskazywałaby logika i podstawowa wiedza ekonomiczna. Politycy będą jednak prawdopodobnie zwlekali z podjęciem opisywanych kroków, ponieważ działania takie są niepopularne. Mimo to, władze muszą pamiętać, że to ostatni dzwonek na podjęcie działań.