Kobiety w systemie emerytalnym: mocna nierówność

Omówione w niej zostały również możliwe rozwiązania, które mogłyby wyrównać sytuację kobiet i mężczyzn w . Wśród nich na szczególną uwagę zasługują postulaty wprowadzenia gwarantowanej emerytury minimalnej (w mniejszym stopniu niż dotychczas zależnej od długości stażu pracy), wzmacniania redystrybucyjnej funkcji zabezpieczenia emerytalnego poprzez tworzenie systemów hybrydowych, opartych częściowo o metodę zdefiniowanej składki, a częściowo o metodę zdefiniowanego świadczenia oraz rozważenia możliwości wprowadzenia elastycznego wieku emerytalnego ze świadczeniem rosnącym w momencie jak najpóźniejszego odejścia z rynku pracy.

– Rozwiązania te muszą zostać wzmocnione przez działania związane szerzej ze strukturą rynku pracy, tj. wspieranie możliwości przekwalifikowania oraz uelastycznienia czasu pracy osób starszych, czy też walka z ich dyskryminacją w środowisku zawodowym – uważa Aleksandra Niżyńska, analityczka Instytut Spraw Publicznych. – Kluczowe jednak wydają się rozwiązania nakierowane na polepszenie sytuacji kobiet na rynku pracy, takie jak rozbudowywanie systemu opieki instytucjonalnej nad dziećmi, upowszechnianie większej aktywności rodzinnej mężczyzn, wydłużenie urlopu rodzicielskiego „tylko dla ojca” czy likwidacja niektórych dyskryminujących przepisów uniemożliwiających zaliczenie wszystkich okresów opieki nad dzieckiem jako okresów składkowych – dodaje Niżyńska.

Rosnąca rola zabezpieczenia emerytalnego w demograficznie starzejących się społeczeństwach jest niezaprzeczalna. Tymczasem malejąca stopa zastąpienia (czyli wysokości emerytury w stosunku do ostatniej pensji), niestabilność zatrudnienia i ubezpieczenia mogą przyczynić się w przyszłości do zwiększenia ryzyka ubóstwa osób starszych. Jednocześnie systemy emerytalne, które powstawały na przełomie XIX i XX w. w sposób wyraźny faworyzowały mężczyzn.

Obecnie, mimo usunięcia większości barier prawnych w samych systemach emerytalnych, kobiety nadal otrzymują znacznie niższe świadczenia niż mężczyźni i narażone są na ubóstwo i wykluczenie społeczne w starszym wieku. Gorszą sytuacje kobiet w systemie emerytalnym prezentują m.in. poniższe dane:

• Ryzyko ubóstwa i wykluczenia społecznego w państwach UE wynosi 16,9% w przypadku mężczyzn i 20,1% w przypadku kobiet w wieku 65-75 lat (Eurostat);
• Średnia emerytura kobiet w Polsce w 2014 r. wynosiła 1653,03 zł, a średnia emerytura mężczyzn w tym samym czasie - 2 394,84 zł
• W 2014 r. najwięcej kobiet w Polsce otrzymywało emeryturę w wysokości 1 401,90 zł, tymczasem najwięcej mężczyzn otrzymywało świadczenie w wysokości 1 945,97 zł (dominanta).
• Podwyższenie i wyrównanie kobiet i mężczyzn zmniejszy różnice w stopie zastąpienia kobiet i mężczyzn w przyszłości, nie doprowadzi jednak do całkowitego zniwelowania różnic w tym zakresie między płciami.