29-03-2009
zmień rozmiar tekstu
A+ A-
Dziś, gdy procesowi globalizacji podlega niemal wszystko, nie dziwi, że także i emerytury oraz inne świadczenia należące do systemu ubezpieczeń społecznych mają swój globalny wymiar. Dzięki unijnej zasadzie koordynacji świadczeń, a także niedawnej umowie z USA (piszemy o niej obok), Polacy, którzy pracowali za granicą, mogą ubiegać się np. o emerytury wypłacane z systemów ubezpieczeniowych: polskiego oraz zagranicznego. To jeden, ale nie jedyny przykład na korzyści płynące z „globalizacji emerytur".
Fundamentem tej globalnej konstrukcji jest to, że można otrzymać emeryturę lub rentę z każdego z państw, w którym podlegało się ubezpieczeniom społecznym, o ile spełnione zostaną odpowiednie warunki wymagane w poszczególnych państwach, w szczególności dotyczące wieku emerytalnego oraz stażu ubezpieczeniowego. Kluczowy jest tu mechanizm sumowania okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych w państwach członkowskich.
Osoba, która podlegała ubezpieczeniom społecznym w Polsce oraz innych państwach członkowskich, może zatem ubiegać się o emeryturę w każdym z tych państw.
Okresy ubezpieczenia lub zamieszkania przebyte w innych państwach członkowskich podlegają uwzględnieniu w wymiarze potwierdzonym przez zagraniczną instytucję właściwą na formularzu E205 („zaświadczenie dotyczące przebiegu ubezpieczenia"). To w nim zagraniczne instytucje właściwe wykazują „okresy ubezpieczenia", tj. opłacania składek, zatrudnienia lub pracy na własny rachunek oraz „okresy zrównane z okresami ubezpieczenia", tj. okresy za które nie były opłacane składki, a także wykazują okresy zamieszkania, jeżeli okresy te stanowią podstawę uprawnień emerytalno-rentowych w danym państwie. Formularza tego nie pozyskuje jednak sam klient, lecz instytucje ubezpieczeniowe przesyłają go bezpośrednio między sobą.
Przykład: ZUS ustalił prawo do emerytury 60-letniej kobiecie urodzonej przed 1.01.1949 r. , posiadającej okresy ubezpieczenia w trzech państwach: w Polsce - wynoszące 9 lat, w Czechach - wynoszące 4 lata, na Litwie - wynoszące 7 lat. Zainteresowana w formularzu E207 załączonym do wniosku emerytalnego podała, że pracowała w tych trzech krajach, w związku z czym ZUS we własnym zakresie pozyskał zaświadczenia E205 wystawione przez instytucję czeską i litewską, potwierdzające okresy ubezpieczenia przebyte w tych krajach. Ze względu na to, że do spełnienia warunku posiadania wymaganego 20-letniego okresu składkowego i nieskładkowego konieczne było uwzględnienie okresów ubezpieczenia przebytych w Czechach i na Litwie, wysokość emerytury z ZUS została ustalona w dwóch etapach: - najpierw obliczono teoretyczną (pełną) wysokość świadczenia jakie przysługiwałoby zainteresowanej, gdyby cały 20-letni okres został przebyty w Polsce, - następnie obliczono rzeczywistą (częściową) wysokość świadczenia poprzez pomnożenie kwoty pełnego świadczenia, obliczonego za 20 lat ubezpieczenia przez proporcję okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce do sumy okresów ubezpieczenia przebytych we wszystkich państwach członkowskich (9/20). I tak, gdyby wysokość polskiej emerytury ustalonej za 20 lat pracy wynosiła 1000 zł, to rzeczywista (częściowa) wysokość emerytury wyniosłaby 450 zł (1000 zł x 9/20 = 450 zł). W ten sam sposób postąpią instytucje czeska i litewska. O ile zainteresowana osoba spełni warunki wymagane do nabycia prawa do emerytury we wszystkich trzech państwach, w których była ubezpieczona, będzie otrzymywała trzy częściowe emerytury, przyznane przez instytucje: polską, czeską i litewską. Prawo do polskiej „nowej" emerytury (dla ubezpieczonych urodzonych po 31.12.1948 r.), nie jest uzależnione od udowodnienia określonego minimalnego okresu ubezpieczenia, a wyłącznie od osiągnięcia wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej - 60 lat dla ubezpieczonych kobiet, 65 lat dla ubezpieczonych mężczyzn. Nie zachodzi zatem konieczność sumowania polskich i zagranicznych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania w celu przyznania prawa do tej emerytury. Postawę obliczenia „nowej" emerytury stanowi suma zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne w Polsce, zaewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego (obliczanego dla osób urodzonych po dniu 31.12.1948 r., które przed dniem 1.01.1999r. opłacały składki na ubezpieczenie społeczne).
Prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zależy od posiadania minimalnego stażu ogólnego (okresów składkowych i nieskładkowych) oraz od posiadania minimalnego stażu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Przy ustalaniu uprawnień do takiej emerytury w Polsce uwzględnia się również: dla ogólnego stażu - okresy ubezpieczenia lub zamieszkania przebyte za granicą w państwach członkowskich oraz dla stażu w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - okresy przebyte za granicą w państwach członkowskich w tym samym zawodzie lub zatrudnieniu. Osoba ubiegająca się o wcześniejszą emeryturę powinna do wniosku o świadczenie dołączyć zaświadczenie zagranicznego pracodawcy potwierdzające charakter wykonywanego zatrudnienia oraz inne okoliczności, które decydują o prawie do wcześniejszej emerytury.
UWAGA:
Specjalnie dla użytkowników Senior.pl we wtorek, 31 marca w godzinach 10.00-12.00 pod warszawskim numerem telefonu (022) 623 30 64 dyżurować będzie pan Andrzej Szybkie z Departamentu Rent Zagranicznych Centrali ZUS w Warszawie. Temat dyżuru to: realizacja polsko-amerykańskiej umowy o zabezpieczeniu społecznym a także kwestie związane z koordynacją systemów emerytalnych w ramach Unii Europejskiej. Serdecznie zapraszamy naszych Użytkowników do zadawania pytań.