Niż demograficzny a emerytury

Ponieważ podobne kłopoty przewidziano już w trakcie prac nad obecnie obowiązującym systemem emerytalnym, powołano Fundusz Rezerwy Demograficznej. Instytucja ta miała wspomóc finansowanie emerytur wobec problemów spowodowanych negatywnymi zjawiskami demograficznymi. Fundusz otrzymywał początkowo 0,1% podstawy wymiaru składki emerytalnej, wkład miał być zwiększany, ale trudności budżetowe sprawiły, że do FRD trafia zaledwie 0,2%. Dysponuje więc skromnymi środkami- 2,8 miliarda złotych, które nie rozwiązują niedoborów finansowych.

W innych krajach także sięgnięto do tego typu rozwiązań. Np. w Norwegii podobny fundusz emerytalny funkcjonuje doskonale dzięki zyskom ze sprzedaży ropy naftowej. W końcu 2006 roku instytucja ta dysponowała prawie 240 miliardami euro, tzn. na jednego Norwega przypadało 50 tysięcy euro.

Fundusz emerytalny funkcjonuje także w Japonii, zgromadził środki o wartości 990 miliardów euro. Od 2015 roku będą potrzebne na wypłatę emerytur dla 1/4 społeczeństwa (wówczas taka jego część będzie w wieku ponad 65 lat).

Polska musi poszukać innych sposobów rozwiązania sytuacji niedoborów finansowych. Według Jeremiego Mordasewicza, wiceprezydenta Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych "Lewiatan” środkiem zaradczym mogłoby być obcięcie wcześniejszych emerytur.

Z raportu Instytutu Badań Strukturalnych wynika, że w Polsce mamy bardzo niski wskaźnik zatrudnienia osób w wieku produkcyjnym- wynosi 52,8%. Średnia dla państw starej Unii to 65,2%. Taki stan rzeczy spowodowany jest dużą liczbą naszych obywateli przechodzących na wcześniejszą emeryturę. „Co roku państwo dopłaca do wcześniejszych emerytur 15 mld zł, żaden system tego na dłuższą metę nie wytrzyma”, ostrzega Mordasewicz.

Minister Pracy, Anna Kalata przygotowała projekt zmian w rozwiązaniach dotyczących wcześniejszych emerytur, ale jej pomysły okazały się zbyt kontrowersyjne. Zdecydowano, że o tym, kto będzie mógł odchodzić na wcześniejszą emeryturę rozstrzygną konsultacje społeczne rządu ze związkowcami i pracodawcami.

Powyższe rozwiązania nie są jednak wystarczające. Kolejnym sposobem wyjścia z problemu może zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. W Niemczech władze przyjęły niedawno ustalenia, zgodnie z którymi wszyscy obywatele, bez względu na wiek, mają pracować do 67-go roku życia. Podobne reformy są tworzone również w Austrii, Grecji, Portugalii, Wielkiej Brytanii.

W Polsce z pomysłem tego rodzaju wyszedł kilka lat temu Jerzy Hausner, wiek emerytalny kobiet miał być stopniowo wydłużany, tak iż w 2024 wyniósłby 65 lat. Obecna minister wykluczyła wprowadzenie zrównania wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn.

Mimo to, ekonomiści sądzą, że zmiany te w niedalekiej przyszłości będą konieczne. Wobec rozwoju gospodarczego, bezrobocie ma się wkrótce zmniejszyć i zaczniemy odczuwać brak pracowników. Jak wynika z raportu Instytutu Badań Strukturalnych, aktywność zawodowa będzie musiała być wydłużona, ponieważ alternatywę dla niej stanowi jedynie podwyższenie podatków, a to z kolei spowoduje kolejną fazę emigracji i zmniejszenie liczby pracujących obywateli.

Jeśli odpowiednie reformy nie zostaną przeprowadzone, obciążenia związane ze świadczeniami emerytalnymi mogą spowodować hamowanie wzrostu gospodarczego.