NIK krytykuje ZUS

W roku 2007 wydatki na prowadzenie działalności operacyjnej ZUS wyniosły ok. 3,5 mld zł. W ocenie NIK wprowadzana od 1999 roku reforma emerytalna spowodowała kryzys organizacyjny Zakładu, dotyczący głównie poboru i rozliczania składek.

NIK oceniła negatywnie nie wprowadzenie przez Zakład metod zarządzania i organizacji pracy mających zmniejszyć koszty obsługi ubezpieczeniowej, a działania Zakładu w zakresie efektywnego zarządzania były według Izby opóźnione i źle skoordynowane. Obowiązujące w ZUS metody oceny oddziałów premiowały jedynie wykonanie zadań, a nie oszczędność i wydajność.

Kontrolerzy mają także zastrzeżenia do systemu informatycznego ZUS, który według zawartej z firmą Prokom w 1997 roku umowy miał kosztować ok. 700 mln zł, a do końca 2006 r. wydano na niego już ponad 1,1 mld zł.

„Nie stworzono systemu ustalania i rozpowszechniania najlepszych praktyk działania, proponowanego już w przyjętym w 1999 roku planie naprawczym ZUS” – czytamy w raporcie NIK. „Do nie przekształconych – pod względem efektywności – struktur organizacyjnych i metod pracy, dostosowywano budowę kosztownego systemu informatycznego”.

Kontrolerzy Izby mają także zastrzeżenia dotyczące budynków, w których mieszczą się oddziały ZUS. Według nich Zakład wynajmował lokale w miejscowościach, w których zwrot kosztów ich nabycia wyniósłby od 5 do 10 lat, a jednocześnie budowano biura w miastach o znacznie dłuższym okresie zwrotu inwestycji.

W odpowiedzi na raport pokontrolny ZUS przypomina, że koszty jego funkcjonowania wynikają z realizacji zadań ustawowych wykraczających często poza obszar ubezpieczeń społecznych, np. zbierania składek przekazywanych do Narodowego Funduszu Zdrowia. Koszt obsługi ubezpieczeń zdrowotnych jest szacowany przez ZUS na ok. 300 mln zł rocznie, podczas gdy opłata wnoszona przez NFZ wynosi jedynie 60 mln zł.